1

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Թոխաթ                                                                                                   ՌՁԱ-ՌՁԲ-1632-1633

ԳՐԻՉ՝ Սահակ երէց (1ա-103բ)։

ԹԵՐԹ՝ 123. չգրուած՝ 50բ, 52ա, 83բ, 97բ, 104աբ, 105բ-7ա, 122բ-3բ։ ՊՐԱԿ՝ Ա-Ժx12 (Ա 11, Ժ 13) + 1x3։ ՆԻՒԹ՝ թուղթ (տարբեր՝ 121-3)։ ՄԵԾՈՒԹԻՒՆ՝ 20,5x15։ ԳՐՈՒԹԻՒՆ՝ միասիւն։ ԳԻՐ՝ բոլորգիր (նմուշ՝ 7ա)։ Խազագրուած՝ 73բ, 95բ-6բ։ Յաւելագրութիւնները՝ նօտրգիր)։ ՏՈՂ՝ 25 (յաւելագրութիւնները՝ խառն)։ ԿԱԶՄ՝ ճնշագծերով շագանակագոյն կաշի՝ դռնակով, միջուկը՝ տախտակ, աստառը՝ զարդահիւս դեղին մետաքս։ ՊԱՀՊԱՆԱԿ՝ 1+1, դեղնաւուն թուղթ (Ի դ.)։

ՄԱՆՐԱՆԿԱՐՉՈՒԹԻՒՆ – Զարդագիր՝ հանգուցագիր (73-ից յետոյ)։ Ճակատազարդերի տեղերը բաց՝ 73բ, 89բ, 95բ-6բ)։ Գոյներ՝ կարմիր, կապոյտ։

ՊԱՏԱՌԻԿ-ՊԱՀՊԱՆԱԿ – Աւետարան Յովհաննու։ Թ-Ժ դդ.։ 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստացուած 2 թերթերի ընդլայնակի ծալումից. եզրահատուած։ Մագաղաթ, երկսիւն, բոլորագիծ երկաթագիր (նմուշ՝ Բա)։ Կարդալ՝ Դա, Գբ, Դբ, Գա, Բա, Աբ, Բբ, Աա «ոչ եկաց, զի ոչ գ[ոյ ճշմ]արտութիւն... կոյր էի և արդ տեսանեմ։ Դարձեալ աս[են]» (Ը, 44-Թ, 26)։

ՎԻՃԱԿ՝ բաւարար. տեղ-տեղ խոնաւութեան հետքեր, եզրահատուած, մի շարք թերթեր վերանորոգուած։ Պահպանակները թրջուած։

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ

Ա. 1ա–73բ [Ադամգիրք «... ասացեալ ի տէր Առաքելի Սիւնեաց...»– Ն]ախքան զեղեալքս ամենեքեան, /Երրորդութիւն անեղական...

Տե՛ս ձեռ. № 83, 2ա-138ա. Չիք՝ ընդհանուր խորագիր (2ա) և ցանկ (2աբ)։ § 1/1ա-49բ (չիք՝ Նախերգան, ցանկ, հատորի և § ա-ի խորագրերը։ Յիշատակարան՝ 49աբ, նման տպ. 1907-ին)։ 2/49բ-63ա (խորագիրը նման տպագրին և «ունի տունս ՅԻ»։ § ա-ն թերի՝ սկ. «Զի դասք վերին զաւրացն...», չիք § բ, բացի խորագրից, տեղը բաց։ Յիշատակարան՝ 62բ-3ա)։ 3/63ա-73ա («տունս ՄԻ» փխ «ՄՀ»։ Չիք § ա-ի խորագիրը, տեղը բաց։ Յիշատակարան՝ 73ա)։ Տնաքանակը, գրեթէ բոլոր գլուխներում, պակաս. համապատասխան նշումներ՝ 8ա, 11բ, 15ա և այլուր։

Բ. 73բ–100ա [Բանաստեղծութիւնք Առաքելի Սիւնեցւոյ]

Տե՛ս ձեռ. № 83, 138բ-229ա։ Այստեղ առկայ են նոյն շարքից 15-ը՝ խառն դասաւորութեամբ. §1/95բ-6բ։ § 2. ա/85բ-7բ։ բ/87բ-9բ։ գ/78բ-80ա։ դ/80ա-2բ։ ե/82բ-3ա։ զ/89բ-91բ։ է/91բ-3ա։ ը/96բ-7ա։թ/98ա-100ա։ ժ-ժբ/չիք։ ժգ/93բ-5բ։ ժդ/84ա-5բ։ ժե/73բ-5ա։ ժզ/75ա-7ա։ ժէ/77ա-8բ (§2. ե. է-ը վերջից թերի. լրացման համար տեղ է թողնուած)։ § 3. ա-ե/չիք։

Գ. 100ա-3բ Ի հրահանգ համբակէ ջահասանեանն/Լերինն երգ ինչ սատառ ընձեռեալ բարիւքն հայկական,/Որո կացեալ տաղիւքըն հոմեարական, /Ոգեալ ոճիւ և բարառնական, /Կոչեալ զմասունս հնազանդական (ծայրակապ՝ «Ա–Ք, Կարապետէ» – Ամենայնի սկիզբն ես եմ, /Դու[ք] լուարուք, զոր ինչ ասեմ...

Դ. [Յաւելագրութիւնք՝ ԺԷ դ.]

ա. 105ա [Հատուած տաղի, Ծայրակապ՝ «...Ստեփանոս Գոյներե»] – Միշտ եղէ ես սնավաստակ, /Զէտ խելագար յիմար մշակ.../Ստեփանոս, տարտամ ի գործս սրբութեան, /Գոյներիցու որդի դաժան...

բ. 107բ Այլ բանք և պատմութիւն բառից իմաստնոց և բանից նոցին, զոր առեալ է ի պարսից գրոց և թարգմանի [ի] հայս բառ կամօքն Աստուծոյ – Այս, որ է թէ՝ հալ, որ է ներկայ, որ աշխարհաբար՝ հիմայ ասէ...

գ. 107բ [Զրոյց] – Բժշկապետն Պուղրատ գնաց քամանչայ քշտել...

դ. 108ա Բնական իմաստասիրաց արարեալ քննութիւն և հանճարումն վասն տղայոց ծննդեան, որ լինի թէ կտրիճ և աղջիկ, և յաւուրն շաբաթուն թէ ի՞նչ մեկնէ և ինչպէ՞ս լինի – Եթէ զշաբաթ օր՝ տղայ և էգ լինի...

ե. 108բ [Հայրեններ] – Մտիկ սարերուն արայ...։ Թէ բարձր ես՝ նա ցած եղիր...։ Աստուած զայս տունս շէն պահէ...

զ. 109ա [Յաղագս անուան Հալապ քաղաքի] – Ի [Ս]ամուէլի զՀալապա անունն Արամ Սօպա էր գրած... (3 տող)։

է. 109բ–10ա [Աղիւսակ գուշակութեանց] – (Ըստ կենդանակերպից, գունոց, համոց, տեղեաց, սեռից, քաղաքաց, աստեղաց, գանձուց և այլոց)։

ը. 110բ–1ա Յառաջն յիշենք զտասն և վեց կերպն, թէ ի մարդաց վերա որպէս իշխանութիւն ունի –Յառաջն լահիանն է, որ գուշակէ ի վերայ մարդկանց... (Բացատրութիւն § է-ի)։

թ. 111բ–2բ [Վասն գիտելոյ զասլն ըռամին] – Եթէ կամիցիս գիտել զասլն ըռամին...

ժ. 112բ–6ա Վասն գիտութեան տարուն, որ Խթայու իմաստասէրքն շինէր ի վերայ ԲԺ-ան կենդա[նա]կերպի և անասնոց, և հումքն են գրեր ամէն մէկի ի կատարած աշխարհի, չխափանիլ և յըղորդ կու գայ – Խթայու իմաստասէրքն են սահմաներ... Կատարեցաւ... պրճերուն հօքմն։

ժա. 116ա–8ա Այս է աւուրք լուսնին՝ յառաջի օրէն մինչև երեսունն – Այս օրերս ընդրած է իմաստասիրաց վասն ամենայն գործոց...

ժբ. 118բ–9ա [Աղիւսակ գուշակութեանց՝ ըստ 128 մասանց մարդկային մարմնոյ]։

ժգ. 119բ–20բ [Խ]աւսք ամենայն իմաստասիրաց և ամենայն վարդապետաց, որ արտաքին են. վասն գարնան եղանակին, որ է Նաւրօզն, թէ յորում աւուր մտանէ, և այն տարին բոլոր ինչ նշանակէ, որ զինքն փորձել են Կ տարի և ապա են գրել ստուգիւ – Թէ շաբաթ Նավռօզն շաբաթ լինի, գուշակէ... արուեստաւորաց վաղթն աղեկ լինի։

ժդ. 121բ–2ա [Հատուած տաղի։ Ծայրակապ՝ «Ա–Ղ»] – Անձինք ասեմ հագներգական, /Ստորադաստ առնէ զանազան...

 

ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ԳՐՉՈՒԹԵԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԻ

73ա

Այլ և զգծող սակաւ բանի,

Իսահակիս՝ Սուրբ Պարսամի,

ի Թոխաթի մեծ քաղաքի,

Ի յաւարտել սա գրեցաւ։

Փա՜ռք... Գրեցաւ ձեռամբ անարժան Սահակ իրիցու, ի թվին Հայոց ՌՁԱ (1632), Մարտի ամսուն ԻԵ աւարտեցաւ։ Բայց աղաչեմ, հոգևոր հայրք իմ և եղբարք, յոր կարդայք՝ յիշեալք լինիք դուք ի Տեառնէ, և զիս յիշեցէք։

103բ Գրեցաւ գիրս ձեռամբ անարժան Սահակ իրիցուս, ի թվին Հայոց ՌՁԲ (1633) աւարտեցաւ, բայց աղաչեմ, հոգևոր հայրք իմ և եղբարք, յոր կարդայք ու յիշէք, դու[ք] ի Տեառնէ յիշեալք լինիք. ամէն։

Կնքադրոշմ՝ 1ա, 96բ Գիրքս Սուրբ Էջմիածնա է։

Գրչափորձ՝ Պահպանակ Բբ. Մնացական...։ 123բ Մանուկ պարկէ (հաւանաբար՝ «Մանուկ պառկէ ծառի տակ» ժողովրդական երգի սկիզբը)։

 

2

ՊԵՏՐՈՍ ԱՂԱՄԱԼԵԱՆ-ԲԵՐԴՈՒՄԵԱՆ

ԱՂԲԻՒՐ ԲԱՑԵԱԼ

Էջմիածի՞ն                                                                                               ՌՄԺԶ-ՌՄԺԷ-1767-1768

ԳՐԻՉ՝ Ղունկիանոս։ ՍՏԱՑՈՂ՝ Երեմիա եպս. Օշականցի, ի վայելումն՝ Զաքարիա տրց. Օշականցւոյ։

ԹԵՐԹ՝ 132. չգրուած՝ 1բ, 2ա–10բ, 11բ, 92ա–132բ։ ՊՐԱԿ՝ 1x10+Ա–Էx12+3x13 (Բ 12)։ ՆԻՒԹ՝           թուղթ, մահիկանշան և «GAVIAC» լուսադրոշմներով։ ՄԵԾՈՒԹԻՒՆ՝ 20,7x15,2։ ԳՐՈՒԹԻՒՆ՝ միասիւն։ Գիր՝ նօտրգիր (նմուշ՝ 18ա)։ ՏՈՂ՝ 22։ ԿԱԶՄ՝ դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը՝ տախտակ, աստառը՝ թուղթ, մասն առաջին և վերջին պրակների։

ՎԻՃԱԿ՝ բաւարար։ Գրադաշտը թանաքից թեթևակի գունափոխուած։

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ

12ա–90բ [«Գիրք, որ կոչի Աղբիւր բացեալ, արարեալ և շարադրեալ տեառն Պետրոսի վարդապետի Նախիջևանցւոյ Աղամալեան». № 34, 3ա]

–12ա–5բ Բան առ բարեմիտ ընթերցօղս յաղագս առաջիկայ առակացս – Կանխաբարբառ և հոգեշարժ աւետարանիչն Մատթէոս... ծառայ պատրաստական Նախիջևանցի Պետրոս Աղամալեան։

––16աբ Որդորակ առ առակաւոր բանսն Քրիստոսի (ծայրակապ՝ «Պետրոսի վարդապիտի») – Պարտ է մարդոյ գիտել զիմաստ և ըզհանճար, /Որով յանճար պահու՝ ինքեան գըտցէ ըզճար...

ա. 17ա–9բ Յաղագս հաշտութեան. Գլուխ առաջաին – [Տէր]ն մեր Յիսուս Քրիստոս, միջնորդն հաշտութեան...

բ. 19բ–21բ Յաղագս տեսակաւորեալ հաւատոյ. Գլուխ երկրորդ – Փրկիչն աշխարհի Յիսուս՝ մեղրածորան բերանովն...

գ. 21բ–3ա Գլուխ Գ. Թէ որքան չար է խոստովանութիւնն – Երկնային իմաստութիւնն Քրիստոս...

դ. 23ա–6ա Գլուխ Դ. Առ առակ սերմնացանին – Երկնային մշակն յետ որոյ ստացաւ զբանական ագարակս...

ե. 26ա–8բ Գլուխ Ե. Յաղագս սկզբան և կատարածի մարդոյս – Եզական վարդապետն տիեզերաց...

զ. 29աբ Յաղագս գործունէութեան, խոկման, արքայութեանն. Գլուխ Զ – Առակաբան երկրորդն Սողոմոն...

է. 30ա–1ա Յաղագս աճողակւան զօրութեան Աւետարանին. Գլուխ Է – Տէրն մեր զաճողական զօրութիւն Աւետարանին...

ը. 31ա–2բ Յաղագս մեծութեանց արքայութեան երկնից. Գլուխ Ը – Սքանչելի խորհրդականն...

թ. 33ա–4բ Յաղագս գեղցկութեան արքայութեան երկնից. Գլուխ Թ – Գեղեցիկն յորդիս մարդկան...

ժ. 34բ–5բ Յաղագս ամենագրաւ զօրութեան արքայութեանն երկնից. Գլուխ Ժ – Տէրն մեր ցուցանել կամելով մեզ...

ժա. 35բ–8բ թէ որքան հարկաւոր է թողուլն զյանցանս եղբօրն. Գլուխ ԺԱ – Ոչ ոք կարէ զարքայութիւնն ժառանգել...

ժբ. 38բ–42ա Թէ առաւել արժէ րօպէական գործն սիրով, քան տարեկանն առանց սիրոյ. Գլուխ ԺԲ – Տէրն մեր առ ի ցուցանել...

ժգ. 42աբ Թէ Աստուած յամենայն հասակաց խնդրէ զպտուղ. Գլուխ ԺԳ – Եւ տեսեալ թզենի մի... Ասիցես, թզենին գոլով...

ժդ. 42բ–4ա Թէ անհաւատարիմն կորուսանէ զայն, զոր ունի. Գլուխ ԺԴ – Տէրն մեր զանհաւատարմութիւն մշակաց այգւոյն...

ժե. 44ա–6բ Թէ որքան չար է յամառիլն ի կոչ երկնային հարսանեացն. Գլուխ ԺԵ – Տէրն մեր զմեծ վնաս և զանմտութիւն հրէից...

ժզ. 46բ–7ա Վասն միւսանգամ գալստեանն Տեառն և վասն յարութեան մեռելոց. Գլուխ ԺԶ – Եւ առաքեսցէ զհրեշտակս...

ժէ. 47ա–51ա Զգալստենէն Քրիստոսի. Գլուխ ԺԷ – Յայնժամ նմանեսցի արքայութիւն երկնից... Այսինքն, յորժամ հանդերձեալ լինիմ...

ժը. 51ա–5ա Աղէտ մարդկային անկման և կանգնումն նորին. Գլուխ ԺԸ – Այր մի իջանէր յԵրուսաղէմէ... Նկարագրապէս, Տէրն մեր զայս առակ ասաց...

ժթ. 55բ–8ա Թէ յարատև աղօթքն առնու, զոր խնդրէ. Գլուխ ԺԹ – Եւ ասէ ցնոսա. Ո՞վ է ի ձէնջ, որոյ իցէ բարեկամ... Ըստ խնդրոյ աշակերտացն...

ի. 58ա–60ա [«Յաղագս սաստիկ յարման ագահաց յինչս, ]. Գլուխ Ի – Տէրն մեր տեսանելով զսաստիկ յարումն ագահաց յինչս...

իա. 60աբ [«Յաղագս շինելոյ հոգևոր աշտարակ», № 6]. Գլուխ ԻԱ – Ո՞վ ոք ի ձէնջ, որ կամի շինել աշտարակ... Նկարագրապէս յայտնի է բանն...

իբ. 60–1բ [«Վասն պատերազմական առակին ընդդէմ սատանայի», №6]. Գլուխ ԻԲ –  Կամ ո՞ր թագաւոր երթեալ տայցէ պատերազմ... Նկարագրապէս յայտնի է բանն...

իգ. 61բ–2ա [«Վասն մոլորեալ ոչխարին», № 6]. Գլուխ ԻԳ – Ո՞վ ոք իցէ ի ձէնջ մարդ... Նկարագրապէս դժուարին իմն է...

իդ. 62ա–3ա [«Վասն տասանց դրամին», № 6]. Գլուխ ԻԴ – Կամ ո՞վ իցէ կին, որոյ իցեն դրամք Ժ... Նկարագրապէս արդարև ո՞վ իցէ...

իե. 63–70ա [Վասն անառակ որդւոյն», № 6]. Գլուխ ԻԵ – Առն միոջ էին Բ որդիք... Նկարագրապէս յայտնի է բանն...

իզ. 70բ–3բ [«Վասն մեծատանց և տնտեսին», № 6]. Գլուխ ԻԶ ­– Այր մի էր մեծատուն... Այրն մեծատուն է Աստուած...

իէ. 73բ–8ա Ի յըզգուշութիւն մեծատանց և ի սփոփումն աղքատաց ասէ. Գլուխ ԻԷ – Այր ոմն էր մեծատուն... Մեծատուն անկանի ի մեղադրութիւն...

իը. 78բ Զզօրութենէ յարատև աղօթից. Գլուխ ԻԸ – Ասաց առակ մի նոցա առ այն... Երեք կերպիւ մեկնի...

իթ. 78բ–80բ Գլուխ ԻԹ – Դատաւոր մի էր ի քաղաքի ուրումն... Դատաւորն ժամանակիս...

լ. 80բ–2ա Կերպ աղօթից աւանդէ աստ. Գլուխ Լ – Արք Բ ելին ի տաճարն... Աստուստ յայտ է, թէ ի հնումն...

լա. 82ա–4բ Զերկայնամտութենէն Աստուծոյ. Գլուխ ԼԱ – Թզենի մի էր ուրումն անկեալ... Խորհրդապէս այգին նշանակէ...

լբ. 85բ–90բ Զարքայութենէն Տեառն մերոյ. Գլուխ ԼԲ – Այր ոմն ազնուական գնաց յաշխարհ հեռի... Խորհրդապէս յայսմիկ առակի... Մահ առաջինն հովուեսցէ առ երկրորդն։ Աստ կատարումն եղև Յիսուսի առակաց, /Շնորհիւ այնմիկ, որ զհամերց բերանս եբաց։

– 90բ Անկինաւոր առ առակսն – Աղբիւր բացեալ ի տան Դաւթի, /Բացեալ մաքրէ քաւիչ որդի, /Ի տան քաւիչ չքնաղ գաւթի,/ Դաւթի որդի գաւթիս արդի։

Տե՛ս «Աղբիւր բացեալ, Էջմիածին, 1847։ Ձեռագրիս Ա և Բ գլուխները տպագրում զետեղած են ետ ու առաջ, ԻԳ և ԻԴ գլուխները միացուած են ԻԳ գլխի տակ, իսկ ԻԸ և ԻԹ գլուխները՝ ԻԷ (՛նշուած՝ «Լ»)։ Ի տարբերութիւն տպագրի, այստեղ կան 2-10 տողանոց չափածոյ հատուածներ՝ 21բ, 51ա, 55ա, 58ա, 60ա, 60բ, 61բ, 63ա, 70ա, 78բ, 80բ, 82ա, 84բ, 90բ։

ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ԳՐՉՈՒԹԵԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԻ

1. 55ա (Ղունկիանոս գրչի) Յիշեսցէք զՂունկիանոս նուաստս ի Քրիստոս, ո՜ բարի ընթերցօղք։

78ա Յիշեցէք զՂունկիանոս բազմասխալ գրիչս ի Քրիստոս Աստուածն իմ, ո՜ բարի ընթերցօղք, որով և դուք յիշեցիք ի նոյն։ 1216 (1767)։

2. 91ա (Երեմիա Օշականցւոյ, ինքնագի՞ր) Փա՜ռք... Արդ, ես ամենանուաստ և անարժան ծառայ և սպասաւոր բանի Տեառն, Երեմիա անարդիւն եպիսկոպոս, որ եմ ի գաւառէս Այրարատեան, ի յՕշական գեղջէ, որ յԱրագածոտն նահանգի, և յետին միաբան և գրագիր աստուածաիջի Աթոռոյս Սրբոյ Էջմիածնի, յոլովիւք ըղձիւք ցանկացօղ եղեալ ի բազում ժամանակս լիով մեկնութեան բոլորից առակաց սրբոյ Աւետարանին, բազմօք աղերսանօք հայցեցի ի գերիմաստ և ի բանիբուն իմաստնոյն Պետրոս բարեարդիւն եպիսկոպոսէն և աստուածաբանութեան վարդապետէն Նախիջևանցւոյ, որ էր միաբան քրիստոսակերտ մեծի Աթոռոյս Էջմիածնի, որպէս զի արասցէ զմեկնութիւնս հոգեկեցոյց և կենսատու առակաւոր բանից փրկագործ Աւետարանի Տեառն մերոյ և Աստուծոյ՝ Յիսուսի Քրիստոսի, ի լցումն բազմաժամանակեայ ըղձից իմոնց և իւ զովացումն պասքելոյ հոգւոյս։ Եւ նորա ոչ անլուր եղեալ իմոց հայցուածոց... արար զգեղեցիկ մեկնութիւնս զայս ի յամենայն առակաւոր բանս սրբոյ Աւետարանի Տեառն մերոյ՝ լուսաւոր և հոգեզուարճ բանիւք, դիւրին ոճիւ, քաղցր՝ առ ի յընթեռնուլ և ախորժ՝ առ ի լսել, և ցանակալի յոյժ՝ առնուլ ի միտ, զորոյ տեսօղն յիրաւի և վայելօղն զսորին քաղցրութիւն՝ անդր, քան զասացեալս գովութեանց մեծաց առնէ արժանի։ Զոր և յետ յաւարտ և ի կատարումն հասուցանելոյն, շնորհեաց ինձ, ամենանուաստ Երեմիա յոգնամեղ եպիսկոպոսիս, հաւատով և սիրով խնդրողիս և փափագողիս սոյնոյ աստուածային յորդառատ և զովացուցիչ աղբեր։ Եւ ես, ի նոյնոյ հեղինակէն, երկրորդաբար// (91բ) գրեցուցի զսա արդար վաստակօք իմովք այլոյ ումեմն եղբօր, վասնզի ես չունէի ժամ գրելոյ՝ վասն նօտարական և ծաղկարարական գործոյս իմոյ ծանրութեան և մշտաշխատութեան, որպէս զի որքան կենդանիս եմ՝ վայելիցեմ զսա և յետ մահուան իմոյ լիցի անջնջելի յիշատակ հոգւոյ իմոյ և ի վայելս տիրացու Զաքարիայ եղբօրորդւոյն իմոյ։ Իսկ հեղինակի սորին և պարգևողին ինձ ըստ իմոց փափագանաց այսր մեծագունի և աստուածայնոյ և հոգևոր պարգևի, ես աստէն ոչ ունիմ հատուցանել զփոխարէն ըստ արժանւոյն, այլ մեծապաղատ հայցմամբ խնդրեմ յամենատեառնէն և ի մարդասիրէն Աստուծոյ, որ առատն է պարգևօք բարերարութեան, զի տացէ նմա զվարձս բարիս և զպարգևս երկնայինս և առատս՝ ըստ բարեարդիւն և հոգեշահ վաստակոց իւրոց և արժանացուսցէ անպատում ուրախութեան անճաշելի փառաց և երանական ցնծութեան անանց կենացն, և արասցէ դասակից երջանիկ դասուն արդարոց և հաղորդ՝ նոցին պսակաց, և համարեսցէ ի թիւ ճշմարիտ վարդապետացն։ Յիշեսջիք և դուք ի մաքրափայլ աղօթս ձեր, ո՜վ աստուածասէր հարք և եղբարք իմ, որք հանդիպիցիք հոգևոր գանձուս այսորիկ աստուածային և ընթեռնուցուք և կամ օրինակիցէք, նախապէս զհեղինակն սորին՝ զՊետրոս իմաստնափայլ և աստուածաբան վարդապետն և ապա զիս, զնուաստ ոգիս, զԵրեմիա, երախտաւորօք, հոգևորօք և մարմնաւորօք, և դուք յիշեալ լիջիք յամենառատ ողորմութիւնս և ի գթութիւնս մարդասիրին Քրիստոսի՝ ի միւսանգամ գալստեանն իւրում. ամէն։

Արդ գրեցաւ աստուածային բուրաստանս ի թուականիս մերում ՌՄԺԷ (1768), ի վեցերորդում ամի հայրապետութեան վեհափառ տեառն մերոյ Սիմէօն սրբազան կաթուղիկոսին, յորմէ ընկալեալ եմ զերիս հոգևոր շնորհս, այսինքն՝ զքահանայութիւն, զվարդապետութիւն և զեպիսկոպոսութիւն. որում Տէր տացէ կեանս երկարս և խաղա[ղա]կանս՝ ի պարծանս մեր և ի պարծանս հայկազեանս սեռի. ամէն։

«և ի վայելս տիրացու Զաքարիայ  եղբօրորդւոյն իմոյ» տողը գրուած է այլ թղթի վրայ և փակցուած ձեռագրին։

ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ ՅԵՏԱԳԱՅԻ

1. 11ա Զաքարիա վարդապետ յՕշականցի՝ ետու զայս գիրքս յիշատակ սարկաւագ տիրացու Աստուածատուրին, 1260 (1811) և ի Նոյեմբերի 15։

2. 1ա (Ժթ դ., շղագիր) Այս գիրքս ով ոք ինձ բաշխեսցէ, ողորմածն Աստուած նմա իւր տեսութեանն արժանացուսցէ։

Կնքադրոշմ՝ 11ա Քրիստոսի ծառայ Զաքարիա վարդապետ. 1811։

 

3

ՊԵՏՐՈՍ ԱՂԱՄԱԼԵԱՆ-ԲԵՐԴՈՒՄԵԱՆ

ԱՂԲԻՒՐ ԲԱՑԵԱԼ

ԺԸ-XVIII