601

Ժ ­Ո Ղ ­Ո Վ ­Ա Ծ ­Ո Յ

­Խո­րին­ ա­նա­պատ

Պ­ԿԷ — 1418

Գ­ՐԻՉ՝ ­Տաւ­նա­կան­։ Ս­ՏԱ­ՑՈՂ՝ ­Սի­մէ­ոն։

­ԹԵՐԹ՝ 204+2 (կրկ. 51, 161)+4 (տե՛ս ­Պա­տա­ռիկ­—պահ­պա­նակ)։ Պ­ՐԱԿ՝­ Ա—ԺԷ×12 (ԺԷ 10)։ ­ՆԻՒԹ՝ ­թուղթ։ ­ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ՝ 17×13։ Գ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ՝ ­մի­ա­սիւն։ ­ԳԻՐ՝ ­բո­լոր­գիր։ ­ՏՈՂ՝ 21—25։ ԿԱԶՄ՝ ­շա­գա­նա­կա­գոյն­ ­կա­շի, ­մի­ջու­կը՝ ­տախ­տակ,­ աս­տա­ռը՝ կա­նաչ ­(Ա)­, ս­պի­տակ (Բ) կ­տաւ։

 

ՄԱՆ­ՐԱՆ­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ — Ճ­ակ­ատ­ազ­արդ՝ ­4ա։ Լուսանց­ազ­արդ՝ ­բու­սա­կան­ (129բ, 16­7ա)։ Գ­ոյն­եր՝ կար­միր, ­շա­գա­նա­կա­գոյն։

­ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ—ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ — ­Ճա­ռըն­տիր։ Ժ—ԺԱ դդ.։        2 (1—2)+2 (203—204), ս­տա­ցո­ւած 2­ ա­ռան­ձին ­թեր­թե­րի­ եզ­րա­հա­տու­մից­ եւ­ ըն­դեր­կայ­նա­կի­ երկ­տա­կու­մից։ ­Մա­գա­ղաթ,­ երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ­ եր­կա­թա­գիր։ Վ­կա­յա­բա­նու­թիւն ­Մատ­թէ­ո­սի­ եւ­ Անդ­րէ­ի­ ա­ռա­քե­լոց։ ­Կար­դալ՝ 20­4ա «Յետ­ ամ­բառ­նա­լոյ ­Տե­առն յեր­կինս,­ եւ ­Սուրբ ­Հո­գին­ ա­ռա­քե­ալ...­ Եւ­ է­հաս ­Մատ­թե­ի­ եր­թալ­ յաշ­խարհն ­մար­դա­կե­րաց...»։ ­1ա «... ­փա­ռա­ւո­րե­լով զ­Հայր­ եւ զՈր­դի­ եւ զՍուրբ զ­Հո­գին­ այժմ­ եւ ­միշ­տ­ եւ­ յա­ւի­տե­ան­ս­ յա­ւի­տե­նից.­ ա­մէն» (տե՛ս­ Ան­կա­նոն ­գիրք­ ա­ռա­քե­լա­կան­ք, ­Վե­նե­տիկ, 1904,­ էջ 124—145)։

 

 

ՎԻ­ՃԱԿ՝ ­բա­ւա­րար. սկզ­բից ­պա­կա­սա­ւոր, ­տեղ—տեղ ­զա­նա­զան­ բ­ծեր, ­լու­սան­ցա­մա­սե­րը ­մա­շո­ւած։ ­Կազ­մի ­կա­շին ­քեր­ծուած,­ եզ­րե­րը ­մա­շո­ւած, դռ­նակն­ ըն­կած, ­թի­կուն­քի ­կա­շին ­փո­խա­րի­նո­ւած ­սեւ ­կաշ­ւով։

­ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1.­ ա. ­3ա [­Գան­ձ ­հա­սա­րա­կաց ­կի­րակմ­տից (Ծայ­րա­կապ՝ «Գ­րի­գոր») — ­Գե­րամ­բարձ­ Աս­տո­ւած,] Գո­վե­ալդ­ ի ­զաւ­րաց... ­/Ի ­մուտս­ ա­րե­ւի,/ ­Քեզ­ յան­ձն­ ե­ղի­ցի.../­Գան­ձիս­ եւ ­տա­ղի/ ԶԳ­րի­գորն­ եղ­կե­լի (հմմտ. ձեռ. 426, 10­2ա—4բ)։

բ. ­3ա—4ա [­Գան­ձ] Թարգ­ման­չացն­ ա­սի — [Քրիս­տոս] ­մարմ­նա­ցե­ալ, /­Քա­րոզս­ ա­ռա­քե­ալ,/ ­Քա­նոն մե­զե­ է­ ե­դե­ալ։ ­Թա­դէ­ոս­ ե­կե­ալ, /­Զոր գ­րով յը­ղե­ալ/ ­Թու­մայ­ ա­ռա­քե­ալ...

Հա­տո­ւած Մ­խի­թար­ Այ­րի­վա­նե­ցու «Բարձ­րե­ալ­ ան­ք­նին» ս­կզ­բ­նա­տո­ղով ­գան­ձից (տե՛ս, ­ձեռ. 4976, 24բ նաեւ տպ. Գանձեր եւ տաղեր, Եր., 2005, էջ 113 տ. 40 եւ շար.)։

2. ­4ա—4­1ա Խն­դիրք­ եւ ­հարց­մունք ­տէր ­Մի­քայէ­լի­ Ան­տի­ո­քու­ ե­պիս­կո­պո­սի­ ի ­մե­ղա­ւո­րէս ­Վար­դա­նա.

— ­4ա [­Ցան­կ ­հարց­ման­ց] — Ա.­ Ե­թէ­ որ­պի­սի­ աւ­րի­նա­կաւ­ է ­մարդս ­պատ­կեր­ Աս­տու­ծոյ...­ Ե.­ Ե­թէ­ որ­չափ­ է ­մա­հու ­մեղքն...

— ­4ա—9ա [­Թուղթ­ առ ­Մի­քայէլ­ Ան­տի­ո­քու­ ե­պիս­կո­պոս] — Ո՜վ ­գե­րա­պա­տո­ւե­ալդ յԱս­տու­ծոյ­ եւ­ ի մարդ­կա­նէ...­

ա. ­9ա—1­5ա ­Հար­ցումն ­տէր ­Մի­քայէ­լի, ­թէ­ որ­պի­սի՞­ աւ­րի­նա­կաւ­ է ­պատ­կե­րա­կից­ եւ ն­ման­ ­մարդս­ Աս­տու­ծոյ — ­ԶԱս­տո­ւած­ ա­նեղ­ եւ­ ան­պա­րագ­րե­լի­ եւ­ ան­հա­սա­նե­լի­ ու­սու­ցին ­մեզ­ ա­մե­նայն­ Աս­տո­ւա­ծա­շունչ գիրք...

բ. 1­5ա—22բ­ Ե­թէ ­հո­գիք ­մարդ­կան­ այժմ­ որ­պէ՞ս կան­ եւ­ ու՞ր­ են ­կա­յան­ք ­նո­ցա — Ո՜վ­ որ­դի ­հո­գե­ւոր, տէր ­Մի­քայէլ...

գ. 22բ—9բ­ Ե­թէ ­զի՞նչ­ է­ ա­ղաւ­թին­ եւ ­կամ­ ո՞ր­չափ­ է ­սահ­ման­ ­նո­րա­ եւ ­զի՞նչ ­շահ­ առ­նէ ­մեզ — ­Գի­տա­ցիր,­ ո՜վ­ աս­տո­ւա­ծա­րե­ալ­ ա­ռաջ­նորդ, ­զի ­մեծ ­բա­րի­ է ­խո­կալ­ յաւ­րէնս­ Աս­տու­ծոյ...

դ. 29բ—33բ­ Ե­թէ ­զի­ա՞րդ­ ե­րե­ւին ­սուրբքն ­մարդ­կան­, ­թէ ­կա­րեն ­գալ­ առ ­մեզ­ ի ­հան­դեր­ձե­ալ­ աշ­խար­հէն — Յա­ռա­ջին ­հարցն ­բա­զում քն­նու­թիւն­ ե­ղեւ­ այս­պի­սե­ացս...­

ե. 33բ—4­1ա­ Ե­թէ­ ո՞ր­ է ­մա­հու ­չափ ­մեղքն­ եւ ­կամ­ ըն­դէ՞ր Ք­րիս­տոս­ եր­կըն­չէր­ ի ­մա­հո­ւա­նէ,­ եւ ­թէ ­զի՞նչ­ է դ­ժոխքն­ եւ­ ու՞ր­ է — Է ­թէ ­քա­նի ­զար­մա­նա­լի­ եւ հ­րա­շա­փառ­ է ­խոր­հուրդն...

3. 4­1ա—51գ Խ­րատք յԱս­տո­ւա­ծա­շունչ ­գը­րոց­ եւ ­պարզ ­բա­նիւ­ յայտ­նումն ­բա­րոյն­ եւ ­չա­րին, ­զոր ­մե­ղա­ւոր ­հողս­ եւ ­հին ­խա­բե­բայս ­Վար­դան­ Աս­տու­ծով­ յար­մա­րե­ալ գ­րե­ցի՝­ ի խնդ­րե­լոյ­ եւ­ յա­ղա­չե­լոյ ­Թա­թէ­ո­սի շ­նոր­հա­զարդ ­քա­հա­նայի — Ո՜վ­ որ­դե­ակք, ­վեր­ջին­ է ­ժա­մա­նակս...

4. 51բ—6­1ա ­Վաս­ն դ­ժո­խոցն­ եւ­ ան­քուն­ որ­դեանցն... ­զոր ­մե­ղա­ւորս ­Վար­դան­... գ­րե­ցի...­ յա­ղա­չե­լոյ­ եւ խնդ­րե­լոյ... ­Սի­մէ­ո­նոյ կ­րաւ­նա­ւո­րի — Ո՜վ ­քա­հա­նայք­ եւ ­ժո­ղո­վուրդք­ Աս­տու­ծոյ, ­գի­տա­ցիք­ եւ ­միտ­ ա­ռէք ­զայս...

5. 6­1ա—109բ Սր­բոյն­ Ա­թա­նա­սի­ ար­քե­պիս­կո­պո­սի­ Ա­ղէք­սան­դ­րու ­Հարց­մունք­ եւ ­պա­տաս­խա­նիք ­Կիւր­ղի. Յա­ղագս ­մա­կա­ցու­թե­ան­ եւ ­հան­ճա­րոյ... — ­Հե­տե­ւումն ­հա­մա­րիմ­ ե­րիս ­բան­ս­ ընդ­ Աս­տու­ծոյ...

6. 109բ—1­2ա ­Տե­առն Յո­հան­նու­ Ոս­կէ­բե­րա­նի Յա­ղագս­ ե­թէ ­չիք­ ինչ,­ որ ­զա­ռա­քի­նու­թիւնն վ­նա­սէ,­ աւ­րի­նա­կաւ սր­բոցն — ­Բա­զում ­պատ­կերք ­կան­ ի ­գիրս­ ա­ռա­քի­նի­ ինչ ­վա­րուց...

7. 112բ—7բ­ Ա­նա­նի­այի­ ա­ռա­քե­լոյ (Նա­րե­կաց­ւո՞յ) ­Վաս­ն ­խո­նար­հու­թե­ան­ — Արդ,­ որ­պէս­ ա­սէ­ ա­ռա­քե­ալ,­ ա­մե­նայն ­խո­նար­հու­թե­ամբ զ­մի­մե­ան­ս ­լաւ ­հա­մա­րե­ալ, ­քան­ ­զան­ձինս...

8. 117բ—2­2ա ­Նո­րին­ Ա­նա­նի­այի­ ա­սա­ցե­ալ Վասն ­համ­բե­րու­թե­ան­ եւ ­խա­ղա­ղու­թե­ան­ — Արդ, յոր­ժամ մարդն շ­նորհս­ առ­նու յԱս­տու­ծոյ­ ի­մաս­տու­թե­նէ­ եւ­ եղ­կե­լի...

9. 12­2ա—7ա ­Սուրբ ­հաւրն ­Թէ­ո­փի­լի­ո­սի Յա­ղագս­ ար­տա­սո­ւաց­ ա­սա­ցե­ալ­ է — Յոր­ժամ ­միտքդ զ­բա­ղե­ալ լի­նի­ եւ ­կա­միս­ որ­ ի զղ­ջումն­ ա­ծես...

10. 12­7ա—9ա ­Նո­րին.­ Ի ­նոյն ­բան­ — Արդ, ­պարտ­ է յի­շել ­վաս­ն­ այնր­ ար­դա­րու­թե­ան­, ­զոր­ ե­րէկ­ ա­սա­ցի...

11. 129բ—3­5ա ­Տե­առն Յո­հան­նու­ Ոս­կէ­բե­րա­նոյն­ ա­սա­ցե­ալ­ է ­Վաս­ն զ­գու­շու­թե­ան­ ի ­սուրբ ­խոր­հուրդն մեր­ձե­նա­լոյ — ­Սոս­կան­ ոս­կերք­ իմ ­դո­ղու­թե­ամբ­ եւ սար­սա­փէ­ ան­ձն­ իմ...

12. 13­5ա—8բ Սր­բոյն­ Եփ­րե­մի­ ա­սա­ցե­ալ­ է Յա­ղագս ­պա­հոց — Ազ­դոյ­ եւ­ աւկ­տա­կար­ եւ ­կա­րե­ւոր­ են պա­հոց պն­դու­թիւնք...

13. 138բ—4­4ա ­Նո­րին­ Եփ­րե­մի­ ա­սա­ցե­ալ­ է Վասն­ ո­ղոր­մու­թե­ան­ — ­Տես­ որ­չափ ­զաւ­րու­թիւն­ է­ ո­ղոր­մու­թիւնն...

14. 14­4ա—5­1ա Յո­հա­նու­ Ոս­կէ­բե­րա­նի ­Վաս­ն հան­դեր­ձե­ալ ­դա­տաս­տա­նին — ­Պար­տա­պան­ եմք,­ ով սի­րե­լիք, զ­մի­մե­ան­ց ­բեռն ­բառ­նալ...

15. 15­1ա—62բ [«Յով­հան­նու­ Ոս­կէ­բե­րա­նի ­Ճառ ­մե­ռե­լոյն» ­ձեռ. 613, 92 բ] — Արդ,­ ե­թէ ­կա­միք ­խաւ­սիմ­ ընդ­ ­ձեզ ­սա­կաւ ­մի ­բան­ ­նը­մա­նա­ւոր...

16. 162բ—7ա­ Այս­ է ­հա­ւա­տոյ ­դա­ւա­նու­թիւնն­ ուղ­ղա­փառ ք­րիս­տո­նէ­ից — ­Հա­ւա­տամք­ ի ­մի­ Աս­տուած,­ ի ­Հայրն­ ա­մե­նա­կալ...

17. 16­7ա—7­0ա­ Ա­ղաւթք­ իւ­րա­քան­չիւր­ ան­ձին հա­ւա­տա­ցե­լոց­ ի Ք­րիս­տոս։ ­Տե­առն ­Ներ­սէ­սի­ ա­սա­ցեալ­ է ­մաղ­թան­ք­ առ ­Սուրբ­ Եր­րոր­դու­թիւնն — Հաւատով խոստովանիմ...

18. 17­0ա—1ա ­Խոս­տո­վա­նու­թիւն ­հա­ւա­տոյ ճշմա­րիտ ք­րիս­տո­նէ­ից, ­զոր ­պարտ­ է­ ի ­ժամ ­վաղ­ճա­նին, ­նախ­քան­ զ­հա­ղոր­դելն, ­խոս­տո­վա­նես­ցի­ եւ­ ա­պա ­հա­ղոր­դի — ­Հա­ւա­տով ­խոս­տո­վա­նիմ զ­քեզ,­ ա­մե­նա­սուրբ­ Եր­րոր­դու­թիւն...

19. 17­1ա—5ա­ Ա­ղաւթք Յո­հա­նու ­Հայոց ­վար­դա­պե­տի («Սար­կա­ւա­գի». ­ձեռ. 1572, 23­6ա) — ­Հայր ­Տե­առն ­մե­րոյ Յի­սու­սի Ք­րիս­տո­սի,­ որ ­զա­մե­նայն ­գո­յա­ցու­ցեր­ յա­նէ­ից...

20. 17­5ա—6ա ­Խոս­տո­վա­նու­թիւն ­զոր ­պարտ­ է­ ու­սա­նել­ ամ­են­այն ք­րիս­տո­նէ­ի — ­Խոս­տո­վա­նիմ­ ա­ռա­ջի­ ա­մե­նա­սուրբ­ Եր­րոր­դու­թե­ան­ն­ եւ­ ա­մե­նայն սր­բոց­ երկ­նա­ւո­րաց­ եւ­ երկ­րա­ւո­րաց...

21. 17­6ա—8ա­ Ա­ղաւթք­ առ ­Հայրն­ ա­մե­նա­կալ — Ա­րա­րիչ ­բո­լո­րից­ Աս­տո­ւած, գ­թա­ ի վշ­տա­ցե­ալս,­ ո­ղոր­մե­ա­ ան­կե­լոյս...

22. 17­8ա—8­0ա [Յով­հան­նու] ­Գառ­նե­ցոյն­ ա­սա­ցե­ալ­ է­ Առ­ Որ­դի — Որ­դի­ Աս­տու­ծոյ ճշ­մա­րիտ,­ որ ­վաս­ն փր­կու­թե­ան­ ­մար­դկան­ ե­ղեր­ որ­դի ­մար­դոյ...

23. 18­0ա—1բ ­Պա­ղա­տան­ք­ առ ­Հո­գին ­Սուրբ. Սար­կա­ւա­գին — Ան­բա­ւե­լի­ եւ ­բազ­մա­զան­ շ­նոր­հաց­ ա­ռա­տա­պէս ­մա­տա­կա­րար...

24. 181բ­ Ա­ղաւթք­ առ ­Խաչ­ն­ աս­տո­ւա­ծըն­կալ — Պ­սակ­ ան­հա­սա­կան­ գլ­խոյն Յի­սու­սի, ­միջ­նորդ փր­կու­թե­ան­ ­մե­րոյ...

25. 18­2ա—3ա­ Ա­ղաւթք­ առ ­Սուրբ­ Աս­տո­ւա­ծա­ծինն — Ակն­ ա­րե­ւու­ եւ­ ա­թոռ ­փա­ռաց,­ ա­մե­նա­սուրբ ծնաւղ­ Աս­տու­ծոյ՝ ­Մա­րի­ամ...

26. 18­3ա—4ա Գ­րի­գո­րի ­Նա­րե­կա­ցոյն­ ա­սա­ցե­ալ­ Ա­ղաւթք ­վաս­ն ­ջեր­ման­ եւ­ ընդ­դէմ ­դի­ւաց — Արդ,­ այս­քա­նե­աց­ ան­բա­ւից հ­րա­շից ­հան­դեր­ձիչ Հայր­ ա­մե­նաս­տեղծ...

27. 18­4ա—5ա [­Հարց­մունք­ եւ ­պա­տաս­խա­նիք

(= ­Մեկ­նու­թիւն ­Հայր ­մե­ր-ի)] — ­Զի՞նչ ­զաւ­րու­թիւն­ է ­տե­առ­նու­սոյց­ ա­ղաւ­թիցն։ ­Հայր ­մեր­ որ յեր­կինսդ­ ես... ­Պա­տաս­խա­նի.­ Ա­ղաւթքն՝ ­խաւսք­ ընդ­ Աս­տու­ծոյ ­թարգ­մա­նի...

28. 185բ—7ա [­Թէ­ ո՞վ ­կար­գե­աց զ­Սուրբ­ Աս­տուածն ­խա­չե­ցար­, ա­սելն] — Իս­կ զ­Սուրբ­ Աս­տո­ւածն խա­չե­ցար­ ա­սելն­ ի ­մե­ծէն­ Ինք­նա­տե­ա­ Աս­տո­ւա­ծազ­գե­ցէն­ ե­դաւ...